BAKÜ (AA) - Bağımsızlığın ilk yıllarında ekonomik sıkıntılarla boğuşan Azerbaycan'da, merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in iktidara gelmesiyle ülkenin sahip olduğu doğal kaynakların verimli kullanılması ve dünya pazarına çıkarılmasını sağlayan bir strateji izlenerek ekonomik atılımlara doğru yol alındı.
Azerbaycan, 20 Eylül 1994'te ilk uluslararası büyük anlaşmasını yaparak enerji sahnesine çıktı. Azeri-Çırak-Güneşli havzasındaki petrolün enerji piyasasına çıkarılması için 7 ülkeden 11 şirket anlaşmaya imza attı.
Anlaşma sonrasında başkent Bakü'den yaklaşık 100 kilometre mesafedeki petrol yataklarında üretim platformları kuruldu, Hazar kıyısında Sangaçal petrol imal ve pompa terminali inşa edildi, denizin dibine borular döşendi.
Azeri-Çırak-Güneşli havzasında ilk petrol üretimi 1997'de başladı ve 30 Haziran 2024'e kadar 4,4 milyar varil (593 milyon ton) petrol üretildi.
Azerbaycan, petrolün taşınması için Türkiye ve Gürcistan'la işbirliği yaptı ve Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) boru hattı inşa edildi.
2006'da faaliyete başlayan BTC ile bugüne kadar 4,3 milyar varil petrol, Ceyhan Limanı'ndan 5 bin 707 tankere yüklenerek dünya piyasasına taşındı.
1990'lı yılların başlarında petrol üretimi yok denilecek kadar azalan Azerbaycan, bugün 30'dan fazla ülkeye petrol ve petrol ürünleri satıyor.
Azeri-Çırak-Güneşli havzası yatakları, British Petroleum (BP) öncülüğündeki konsorsiyum tarafından işletiliyor. Bugün yataklarda BP yüzde 30,37, SOCAR yüzde 25, MOL yüzde 9,57, INPEX yüzde 9,31, Equinor yüzde 7,27, ExxonMobil yüzde 6,79, TP yüzde 5,73, ITOCHU yüzde 3,65, ONGC Videsh Limited (OVL) ise 2,31 paya sahip.
Azeri-Çırak-Güneşli yataklarına ilişkin anlaşma, 2017'de yapılan yeni anlaşma ile 2050'ye kadar uzatıldı. Bugün Azeri-Çırak-Güneşli'deki üretim, 144 kuyudan petrol çıkartılarak devam ediyor.
Petrol gelirleri ülkenin kalkınması için kullanıldıAzerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, konuşmalarından birinde "Asrın Anlaşması"nı ülke açısından "tarihi olay" şeklinde nitelendirmişti.
Aliyev, "Petrol, pek çok durumda ülkelere mutluluk değil, trajedi, çatışma, eşitsizlik ve adaletsizlik getiriyor. Azerbaycan'a ise petrol iyi şeyler getirdi. Çünkü petrol gelirlerini kalkınmamız için yatırım olarak kullandık. Ülkemizin uluslararası konumu güçlendi. Çağdaş şehirlerimizin, güzelleşen köylerimizin, ülkedeki imar ve ihya çalışmalarımızın temelinde petrol endüstrimiz dayanıyor." ifadelerini kullanmıştı.
Muhabir: Ruslan Rehimov