Emtia piyasası geçen hafta ticaret savaşı endişeleriyle karışık seyir izledi

İSTANBUL (AA) - ABD'nin çelik ve alüminyum ithalatına getirdiği yüzde 25'lik gümrük vergisi geçen hafta yürürlüğe girdi.

Çelik ve alüminyum tarifelerine Avrupa Birliği ve Kanada'dan misilleme geldi. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ABD'nin tarifelerine karşı 26 milyar avroluk önlemler aldıklarını açıklarken, Kanada ise 29,8 milyar Kanada doları tutarındaki ABD ithalatına yüzde 25 gümrük vergisi getirdi.

Analistler, misilleme açıklamalarının ticaret savaşlarının şiddetlenebileceği endişelerini artırdığını belirterek, bu durumun baz metaller üzerindeki etkisinin de yakından takip edildiğini söyledi.

Bu gelişmelerin yanı sıra ABD'de geçen hafta açıklanan verilere göre, şubatta Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık yüzde 0,2, yıllık yüzde 2,8 artarken, Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) aylık bazda sabit kaldı, yıllık yüzde 3,2 yükselerek beklentilerin altında gerçekleşti.

ABD Başkanı Donald Trump'ın agresif tarife politikalarının sonuçlarına ilişkin endişeler, jeopolitik risklerle artan belirsizlik ve merkez bankalarının alımlarıyla altının ons fiyatı geçen hafta 3 bin 4 dolarla rekor tazeledi. Bu seviyelerde tutunamayan altının ons fiyatı, ticaret gerilimleri ve durgunluk kaygılarıyla birlikte haftayı 2 bin 895 dolardan tamamladı.

Analistler, Trump'ın ticaret politikasındaki yaklaşımının belirsizlikleri artırdığını, ülkelerin ekonomi politikalarının öngörülebilirliğini azalttığını ve yatırımcıları güvenli liman varlıklara yönelttiğini bildirdi.

Gümüş tarafında ise Union Bank of Switzerland (UBS) tarafından yayımlanan raporda, imalat faaliyetlerinde mütevazı bir toparlanma görülmesi halinde gümüşün altına göre daha iyi performans gösterebileceği ancak ABD ekonomisinde yaşanabilecek olası keskin bir yavaşlamanın bu görünüm açısından risk oluşturduğu kaydedildi.

Bu gelişmelerin etkisiyle ons bazında fiyatlar, geçen hafta altında yüzde 2,6, gümüşte yüzde 4, paladyumda yüzde 1,5, platinde yüzde 3,4 arttı.

Baz metal fiyatları, tarifelerin etkisiyle karışık seyir izledi. ABD'nin çelik ve alüminyum ithalatına yüzde 25 ek vergi uygulaması, geçen hafta baz metal fiyatlarındaki oynaklığı artırdı. Bakır piyasasında ise fiziksel bakır tüccarları, ABD vadeli işlem piyasasında (CME) bakır fiyatının Londra Metal Borsası (LME) fiyatına göre oluşan yüksek primini fırsata çevirerek tarifeler devreye girmeden önce olabildiğince bakır sevkiyatı yaptı.

Bu gelişmelerle birlikte analistler, kısa vadede fiziksel piyasada arz sıkışıklığı yaşanabileceğini belirtti.

Goldman Sachs ise Trump yönetiminin planladığı tarifeler öncesinde ABD'deki yüksek fiyatlar nedeniyle net bakır ithalatının gelecek aylarda yüzde 50 ila yüzde 100 artabileceğini kaydederken, güçlü elektrifikasyon talebi, Çin teşvikleri ve yavaşlayan maden arzı nedeniyle 2025'te küresel bakır piyasasında 180 bin tonluk açık beklediklerini ifade etti.

Yıldız Ventures'ın desteklediği pladis hızlandırma programı 1 Temmuz'da başlayacak

Öte yandan, Endonezya, maden şirketlerinden aldığı devlet payı oranlarını artırmayı değerlendirdiklerini belirtti.

Kömür, nikel ve bakır gibi emtiaları kapsayan yeni öneriye göre, dünyanın en büyük nikel üreticisi konumundaki Endonezya'da, nikel cevheri ihracatçılarının mevcut sabit yüzde 10 olan devlet payı oranı, fiyat seviyesine bağlı kademeli bir yapı çerçevesinde yüzde 14 ile yüzde 19 arasında değişen oranlara yükseltilecek.

Baz metallerde tezgah üstü piyasada geçen hafta fiyatlar libre bazında bakırda yüzde 3,8, çinkoda yüzde 4,6, nikelde yüzde 0,7 ve kurşunda yüzde 1,5 artarken, alüminyumda yüzde 0,2 azaldı.

Petrol fiyatlarında yedi haftalık düşüşün ardından geçen hafta Ukrayna'daki ateşkes belirsizlikleri ve küresel petrol arzına ilişkin endişelerle birlikte toparlanma görüldü. Geçen hafta 68,40 dolara kadar gerileyen brent petrolün varil fiyatı haftayı 70,24 dolar seviyesinden tamamladı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ABD'nin Ukrayna'daki 30 günlük ateşkes teklifini desteklediklerini ancak kalıcı barış için temel sorunlara çözüm bulunması gerektiğini vurguladı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise Putin'in açıklamalarını manipülatif olarak değerlendirerek, Rusya'ya uygulanan yaptırımların artırılması gerektiğini savundu.

Analistler, kısa vadede barış umutlarının azalmasının, Rus enerji arzının artacağı yönündeki piyasa beklentilerini de zayıflattığını belirtti. Bununla birlikte, ABD'nin İran petrolüne yönelik yaptırımları da piyasalarda arz endişelerini artırdı.

ABD Hazine Bakanlığı, İran Petrol Bakanı Muhsin Paknejad'ı ve İran petrolünü taşıyan gemilerin sahibi ya da operatörü olan bazı şirketleri yaptırım listesine aldı ve İran'ın Çin'e petrol ulaştırmak için kullandığı "gölge filo" üzerindeki baskının artırıldığı ve İran petrol ihracatının sıfırlanmasının hedeflendiği bildirildi.

Öte yandan, Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), küresel petrol talebi artış tahminini günlük 70 bin varil aşağı revize ederek, günlük artışı 1 milyon 30 bin varil olarak belirledi ve bunun yüzde 60'ının Asya kaynaklı olacağını öngördü. IEA ayrıca, küresel petrol piyasasında arz fazlası beklentisine dikkati çekerek bu durumun petrol fiyatlarındaki yükselişi sınırladığını belirtti.

Bu gelişmelerle geçen hafta Brent petrolün varil fiyatı, haftayı yüzde 0,1 artarken, New York Ticaret Borsasında işlem gören doğal gazın İngiliz termal birimi (MMBtu) cinsinden fiyatı ise yüzde 7,1 değer kaybetti.

Tarım emtialar geçen hafta jeopolitik gerilimler ve hava koşullarının etkisiyle birlikte karışık seyretti. ABD ve Çin arasındaki ticari gerilim, Pekin'in üç büyük ABD şirketinden soya fasulyesi ithalatını tamamen durdurmasıyla arttı.

Çin Brezilya'dan yaptığı soya fasulyesi ithalatını güçlendirerek tedarik zincirini yeniden şekillendirirken, mısır ithalatında da ABD yerine Brezilya'yı tercih etti. Ayrıca Kanada'dan ithal edilen kolza (kanola) küspesine yüzde 100 gümrük vergisi uygulamaya başladı.

Analistler, bu gelişmelerin Çin'in yem sektöründe arz açığına yol açabileceğini ve Güney Amerika'dan soya fasulyesi talebini artırabileceğini belirtti.

Öte yandan, Brezilya iç piyasada gıda enflasyonunu kontrol etmek, Vietnam ise ABD ile ticaret dengesini korumak için tarım ürünleri ithalat vergilerini düşürdü.

Geçen hafta hava koşulları da emtia piyasalar üzerinde etkili oldu. ABD'nin güney eyaletlerinde yaşanan olumsuz hava şartları buğday üretiminde dalgalanmalara neden olurken, Arjantin ve Brezilya'da gerçekleşen yağışlar mısır ve soya fasulyesi verimini kısmen olumlu etkiledi.

Bu gelişmelerle, geçen hafta Chicago Ticaret Borsasında kile başına fiyatlar soya fasulyesinde yüzde 0,8 ve mısırda yüzde 2,2 azalırken, pirinçte yüzde 1,3 ve buğdayda yüzde 1 arttı.

Öte yandan, Hindistan Pamuk Birliği (CAI), ülkenin 2024-2025 sezonunda pamuk üretiminin tüketimin gerisinde kalacağını ve bu nedenle pamuk ithalatının bir önceki yıla göre iki katına çıkabileceğini açıkladı​.

Kahve fiyatları ise talebin azalacağı endişeleri ve Brezilya'da yağışların artarak kurak hava koşullarını hafifleteceği tahminleri nedeniyle değer kaybetti. ABD'de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange'de libre bazında fiyatlar, şekerde yüzde 4,8, pamukta yüzde 1,9 artarken, kahvede yüzde 1,9 azaldı. Kakaonun ton başına fiyatı da haftayı yüzde 4,9 azalışla tamamladı.

Muhabir: Tunahan Kükürt