İSTANBUL (AA) - ABD Merkez Bankasının (Fed) sıkı para politikasını duruşunun bu aydan itibaren gevşemeye başlayacağına kesin gözüyle bakılsa da, ABD ekonomisinin beklenenden hızlı soğuyabileceği endişeleri risk algısının ciddi şekilde yükselmesine neden oldu.
Ülkede Tedarik Yönetim Enstitüsünün (ISM) imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), ağustosta 47,2'ye çıkmasına rağmen piyasa beklentilerinin altında kaldı. S&P Global'in imalat sektörü PMI verisi de ağustosta 47,9 ile tahminlerin hafif altında gerçekleşti.
İmalat sektöründeki daralmanın sürdüğünü gösteren PMI verileri sonrasında ABD'nin 10 yıl vadeli hazine tahvili faizi yaklaşık 9 baz puan azalışla yüzde 4,83'ün altına indi.
Söz konusu gelişmeler Fed'in gelecek dönem atacağı adımlara ilişkin fiyatlamaları da etkilerken, bankanın bu ay 50 baz puan faiz indirimi yapabileceğine yönelik tahminler yüzde 43'e yükseldi. Fed'in bu ay 25 baz puanlık indirimle yetinmesi halinde kasımdaki toplantıda yüzde 74 ihtimalle 50 baz puanlık indirime gideceği fiyatlanıyor.
Analistler, bu hafta açıklanacak istihdam raporundaki verilerin söz konusu fiyatlamaları etkilemesinin beklendiğini kaydetti.
Artan resesyon endişeleriyle birlikte teknoloji hisseleri öncülüğünde dünya genelinde satış baskısının derinleştiği görülürken, yapay zeka konusunda yatırımcıların şirketleri yeniden değerlendirdiği görüldü. Dün Nvidia'nın hisseleri yüzde 9,5, Broadcom'un hisseleri yüzde 6,2, Qualcomm'un hisseleri yüzde 6,9 ve Micron'un hisseleri yüzde 8 değer kaybetti.
Nvidia hisselerindeki söz konusu düşüşle, şirket şimdiye kadarki en büyük değer kayıplarından birini yaşayarak yaklaşık 279 milyar doların üzerinde değer kaybetti.
Öte yandan dün, ABD Adalet bakanlığı Nvidia'nın antitröst yasalarını ihlal ettiğine dair kanıt araması sebebiyle şirkete mahkeme celbi gönderdi.
Yeni günde dolar endeksi 101,6 seviyesinde dengelenirken, altının ons fiyatı önceki kapanışın yüzde 0,1 üzerinde 2.495 dolardan satılıyor.
Brent petrolün varil fiyatı dün artan resesyon korkusunun ardından gelecek dönemde talebin azalabileceği endişesiyle yüzde 4,7'lik düşüş kaydederken, yeni günde de yüzde 0,3 azalışla 73,3 dolardan işlem görüyor.
Dün, Dow Jones endeksi yüzde 1,51, S&P 500 endeksi yüzde 2,12 ve Nasdaq endeksi yüzde 3,26 düştü. ABD'de endeks vadeli kontratlar yeni güne de negatif bir seyirle başladı.
Avrupa borsalarında da dün negatif bir seyir öne çıkarken, bölge genelinde ekonomik aktiviteye yönelik endişeler yatırımcıların odağında yer almaya devam ediyor.
Analistler, Avrupa Merkez Bankasının (ECB) bu yıl içinde iki faiz indirimi daha yapacağına kesin gözüyle bakıldığını kaydederek, makroekonomik verilerden alınacak sinyallerin üçüncü bir faiz indirimi ihtimaline kapıyı aralayabileceğini söyledi.
ECB yönetim kurulu üyesi ve Almanya Merkez Bankası (Bundesbank) Başkanı Joachim Nagel, dün yaptığı açıklamada, Almanya'nın ilkbaharda yaşadığı ekonomik daralmanın bir "uyanış çağrısı" olması gerektiğini ve hükümetin büyümeyi artırmak ve borç frenini iyileştirmek için daha önce duyurulan önlemleri uygulaması gerektiğini söyledi.
Nagel verdiği başka bir demeçte, "tüketici fiyatlarındaki gerileme önümüzdeki hafta bir faiz indirimine daha olanak tanısa bile, Avrupa Merkez Bankası enflasyon karşısında çok erken zafer ilan etmemeli" ifadesini kullandı.
Bugün bölge genelinde hizmet sektörü ve bileşik PMI verilerinin takip edileceğini belirten analistler, verilerden alınacak sinyallerin ekonomik aktiviteye yönelik daha çok bilgi verebileceğini kaydetti.
Dün Almanya'da DAX 40 endeksi yüzde 0,97, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 0,93, İtalya'da FTSE MIB endeksi yüzde 1,33 ve İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 0,78 geriledi. Avrupa'da endeks vadeli kontratlar yeni güne de negatif bir seyirle başladı.
ABD piyasalarındaki satış baskısı yeni günde Asya tarafına da taşınırken, yarı iletken çip sektörü öncülüğünde satış baskısı derinleşmeye devam ediyor.
Bugün açıklanan verilere göre Çin'de ağustos ayına ilişkin Caixin hizmet sektörü PMI 51,6'ya düşerek beklentilerin altında gerçekleşirken, Japonya'da hizmet sektörü PMI 53,7 seviyesine geriledi.
Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Kazuo Ueda, dün yaptığı açıklamada verilerin tahminler doğrultusunda gerçekleşmesi durumunda artışlara devam edeceklerini söyledi.
Dolar/yen paritesi ise dört günlük yükseliş serisinin ardından dün günü yüzde 1 değer kaybıyla 145,5 seviyesinde tamamlarken, şu sıralarda yüzde 0,3 düşüşle 145,1 seviyesinde bulunuyor.
Kapanışa yakın Japonya'da Nikkei 225 endeksi yüzde 4,4, Güney Kore'de Kospi endeksi yüzde 3, Çin'de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,6 ve Hong Kong'da Hang Seng endeksi yüzde 1,4 geriledi.
Dün satış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi, günü önceki kapanışa göre yüzde 0,87 azalışla 10.021,80 puandan tamamladı.
Yurt içinde dün açıklanan verilere göre Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), ağustosta aylık bazda yüzde 2,47, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 1,68 artış gösterdi. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 51,97, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 35,75 olarak gerçekleşti.
Dolar/TL, dün yüzde 0,4 değer kazanarak 34,0042'den kapanırken, bugün bankalararası piyasanın açılışında bir önceki kapanışın yüzde 0,2 üzerinde 34,0700 seviyesinden işlem görüyor.
Analistler, bugün yurt içinde reel efektif döviz kuru, yurt dışında ise dünya genelinde hizmet sektörü ve bileşik PMI verilerinin yanı sıra Avro Bölgesinde Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), ABD'de dış ticaret dengesi, JOLTS açık iş sayısı ve Fed'in Bej kitap raporu başta olmak üzere yoğun veri gündeminin takip edileceğini belirterek, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.800 ve 9.600 puan seviyelerinin destek, 10.200 ve 10.300 seviyelerinin direnç konumunda olduğunu kaydetti.
Piyasalarda bugün takip edilecek veriler şöyle:
10.55 Almanya, ağustos ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
11.00 Avro Bölgesi, ağustos ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
11.30 İngiltere, ağustos ayı hizmet sektörü/bileşik PMI
12.00 Avro Bölgesi, temmuz ayı Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE)
14.30 Türkiye, ağustos ayı reel efektif döviz kuru
15.30 ABD, temmuz ayı dış ticaret dengesi
17.00 ABD, temmuz ayı JOLTS açık iş sayısı
17.00 ABD, temmuz ayı fabrika siparişleri
17.00 ABD, temmuz ayı dayanıklı mal siparişleri
21.00 ABD, Fed'in Bej kitap raporu
Muhabir: Mahmut Çil