ANKARA (AA) - Güneş tutulmalarının yanı sıra 2024'te gökyüzünde 2 Ay tutulması, 4 süper Ay, 12 dolunay ve 10'dan fazla gök taşı yağmuru görülecek, yıl boyunca bazı gezegenler teleskop olmaksızın izlenebilecek.
AA muhabiri, 2024'te yaşanacak astronomik olayları ve gözlemlenebilecek gök cisimleri hakkındaki bilgileri derledi.
Buna göre, Türkiye'den Güneş ve Ay tutulmalarından sadece biri görülebilecek, gök taşı yağmurları ve süper Aylar izlenebilecek.
Güneş Sistemi'nin ilk gezegeni Merkür, ocak ayının ilk günlerinden itibaren gökyüzünde en yüksek konumuna erişecek. Bu dönemde Dünya ile Güneş arasından geçecek Merkür, Türkiye'den 8 Ocak gün doğumu öncesinde hilal şeklinde izlenebilecek.
Yılın ilk dolunayı yani "Kurt Dolunayı" 25 Ocak'ta, bir sonraki dolunay da 24 Şubat'ta görülecek.
"Kar Ayı" adı da verilen dolunay, Ay'ın dünyaya en uzak mesafede (yaklaşık 405 bin kilometre) olması dolayısıyla "Mikro Ay" olarak adlandırılıyor.
Güneş tutulmalarıAy'ın, Dünya ile Güneş arasından geçmesiyle oluşan Güneş tutulmalarının ilki 8 Nisan'da meydana gelecek. Türkiye'den gözlemlenemeyecek tam Güneş tutulması, Meksika, ABD'nin doğu bölgeleri ve güneydoğu Kanada'dan izlenebilecek.
Şili ve Arjantin'in güneyinden görülebilecek ikinci tutulma, halkalı güneş tutulması şeklinde 2 Ekim'de gerçekleşecek ve Türkiye'den izlenemeyecek.
Ay tutulmaları2024'ün ilk Ay tutulması 25 Mart'ta, 20 Mart Bahar Ekinoksu (gündüz-gece eşitliği) sonrasındaki "Solucan Ay" esnasında yarı gölgeli tutulma şeklinde yaşanacak. Kıta Amerika, Antarktika, Alaska ve kuzeydoğu Rusya'dan izlenebilecek tutulma, Türkiye'den görülemeyecek.
İkinci Ay tutulması da 18 Eylül'de saat 05.14'te başlayıp 06.16'da bitecek ve parçalı tutulma şeklinde gerçekleşecek. Bu tutulma, Kıta Amerika, Antarktika, Afrika, Avrupa, Batı Asya ve güneybatı Rusya'dan seyredilebilecek. Türkiye de bu gök olayına şahit olacak bölgelerin içinde yer alacak.
"Süper Ay"larAy'ın Dünya'ya en yakın mesafelerde bulunduğu dönemlerde oluşan "süper Ay"lardan ilki olan, adını Kuzey Amerika göl ve nehirlerinde bulunan Mersin balığından alan "Mersin Balığı Süper Ayı" (Sturgeon Moon), 19 Ağustos'ta görülecek. Bu dolunaya aynı zamanda "Mavi Ay" adı da veriliyor.
Sonbahar Ekinoksu'na (22 Eylül) en yakın dönemde medyana gelen ikinci süper Ay, "Hasat Dolunayı" (Harvest Moon) adını taşıyor ve 18 Eylül'de gözlenebilecek.
Üçüncü süper Ay, 17 Ekim'de görülecek ve "Avcı Ayı (The Hunter's Moon)" olarak adlandırılıyor.
Yılın son süper Ay'ı da 15 Kasım'da gözlenebilecek. Söz konusu dolunay, "Kunduz Dolunayı (Beaver Moon)" adını taşıyor.
Meteor yağmurları4 Ocak'ta Quadrantid (Dörtlük) Gök Taşı Yağmuru izlenebilecek.
Quadrantid Meteor Yağmuru, her yıl 12 Aralık-12 Ocak'ta gerçekleşiyor ancak en yoğun noktasına bu yıl 4 Ocak'ta ulaşacak. Saatte yaklaşık 120 meteorun izlenebileceği meteor yağmuru, ışık kirliliğinin az olduğu yerlerde şafaktan önce ve gün batımından sonra gözlemlenebilecek.
Ocaktaki Quadrantid (Dörtlük) Meteor Yağmuru sonrasında 21-22 Nisan'da Lyrid (Lir) gök taşı yağmurları, Türkiye'den de izlenebilecek. En yoğun noktasında yağmuru izleyenler, saatte 18'e kadar "yıldız kayması" izleyebilecek.
2024'ün sonraki dönemlerinde de 5-6 Mayıs'ta Eta Aquarid (Eta Kova), 30 Temmuz'da Delta Aquarid (Delta Kova), 12-13 Ağustos'ta Perseid (Perse) gök taşı yağmurları meydana gelecek.
Ekim-kasım dönemi de gök taşı yağmurları açısından oldukça zengin. 8-9 Ekim'de Drakonid (Ejderha), 21-22 Ekim'de Orionid (Avcı), 12 Kasım'da Taurid (Boğa), 17-18 Kasım'da Leonid (Aslan), 21 Kasım'da Alfa Monocerodit (Tekboynuz) gök taşı yağmurları gözlenebilecek.
Gök taşı yağmurları, 13-14 Aralık'ta Geminid (İkizler) Gök Taşı Yağmuru'yla son bulacak. Bu gök taşı yağmurlarında saatte 15 ila 120 meteor görülebilecek.
Diğer gökyüzü olayları23-24 Nisan'da ilkbaharın ikinci dolunayı "Pembe Ay" adını alıyor ve teleskopla bakıldığında pembe-turuncu tonlarında görülebiliyor.
"Çiçek Dolunayı" 22-23 Mayıs'ta izlenecek, bu dolunaya "Mısır Ekimi Ay'ı" veya "Süt Ay'ı" adları da veriliyor.
Yaz gün dönümü (solstis) bu yıl 20 Haziran'da, kış gün dönümü 21 Aralık'ta gerçekleşecek.
21-22 Haziran'da gözlemciler, gökyüzünde "Çilek Ay" denilen dolunayı izleyebilecek.
Merkür, Mars ve Uranüs, temmuzda gece boyu görülebilecek. Merkür, gün batımından hemen sonra belirgin ve oldukça parlak olacak.
Mars ve Uranüs ise "kavuşum" olarak bilinen olay sırasında gökyüzünde birbirine yakın görünecek. Dünya'dan yakın görünmesine rağmen iki gezegen arasındaki mesafe, 1 milyar 600 milyon kilometreden fazla olacak.
Temmuzda gözlemlenebilecek bir diğer gökyüzü olayı da "Buck (erkek geyik)" dolunayı. Söz konusu dolunay, "Gök Gürültüsü (Thunder)" veya "Saman (Hay) Ay"ı olarak da adlandırılıyor.
8 Eylül'de Satürn, gökyüzünde Dünya'ya en yakın konumuna gelecek ve çıplak gözle bile sarı rengiyle ayırt edilebilecek ancak kaya ve buzdan oluşan halkalarının ve 83 uydusundan bazılarının görülmesi için teleskop veya dürbün gerekecek.
Eylülün bir diğer göze çarpan gökyüzü olayı, 20 Eylül'de Neptün'ün Dünya'ya en yakın mesafeye gelmesi. Dünya, yörüngesinde ilerlerken 20 Eylül'de Güneş'le Neptün arasına girecek ve iki gezegen arasındaki mesafe 4,3 milyar kilometreye düşecek. Gökyüzünde çok küçük bir nokta olan mavi gezegeni daha iyi görebilmek için teleskop lazım olacak.
12 Ekim ve izleyen haftada "C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS)" kuyruklu yıldızı, Dünya'nın yakınından geçecek. Dünya için bir tehdit oluşturmayacağı düşünülen kuyruklu yıldızın, Dünya'ya yaklaşmadan önce Güneş'in etkisiyle eriyip yok olma ihtimali de var.
Aralık ayının önemli astronomi olaylarından birisi de Jüpiter'in Dünya'ya en yakın konuma gelmesi. 6 Aralık'ta Jüpiter ile Dünya arasındaki uzaklık, yaklaşık 610 milyon kilometre olacak. Bu dönemde Jüpiter, gökyüzünde diğer yıldızlar kadar parlak görülecek ancak gezegenin 95 uydusundan bazılarını görebilmek için teleskop veya dürbün gerekli olacak.
Aralıkta akşam karanlığı ile şafak arasında Venüs, Mars ve Neptün de değişen zamanlarda gözlemlenebilecek.
Muhabir: Yavuz Aydın